1 Every time I see a “bahay na bato,” I could not help but appreciate the history of my country. It symbolizes our being a Filipino. We are built with a strong foundation that at times of adversities, we still remain cheerful. Our windows are big enough to tell the whole world that we welcome people with warmth and great hospitality. We know what is beautiful and we strive to be one and remain as one.

2 Our first stop was the museum at La Salle, Dasmariñas. I was astounded by the collections that were displayed there. From the clothes, furniture, decors, memorabilia, paintings, everything was fantastic. Any where I look was a touch of exquisiteness. The floor was made from expensive wood. The ceiling was a steel stamp painted intricately. The draperies are elegant. The walls are decorated magnificently. The chandeliers are wow.

3 Each re-created room displays certain drama in line with the Philippine history. Mr. Joey mentioned that they use the museum as they teach the students there Filipino history and literature. They teach Rizal’s Noli Me Tangere and El Filibusterismo to students there. Thus, the student can have a sense of what the scenes look like in the said novels.

4 Touring the museum was an opportunity for me to have a glimpse of my past and appreciated it.

5 Our next stop was Café Gourmet. Again, it was an experience of hospitality. We enjoyed the place and food for free.

6 Finally, we visited Indang. We went to an old church built by Jesuits. It was not as elaborate as the other churches in the Philippines that I had been to. It was very simple. It was created for Jesuit apostolicity. I came to appreciate the early Jesuit missionaries; they did not just build a church for the sake of the arts and beauty but for the salvation of souls.

7 The field trip was a reminder of my calling to be a Jesuit Filipino priest. I am called to live a Jesuit life but not forgetting my roots as a Filipino. I realized that as a Jesuit, I am called to “indifference,” but not mistaking it as being indifferent to the arts and beauty, but using the arts and beauty in so far as salvation is concerned, tantum quantum.

8 The “bahay na bato” as an example, I am challenge as a Jesuit formandee to build my foundation on solid stones so that when storm of loneliness comes, I can still remain faithful and strong. More so, I am invited to continue embracing the “beauty Divine” so that I and my fruits may continue to be witnesses of God’s magnificence and grandeur.

– Jun-G Bargayo –

1 I can not remember the artist of the art section “Toe Tag” at the museum. However, her work was so impressive that it had a mark in me. I thought I got her message. I thought she was telling me to recognize her and not just her art work. And yet, I do forget her name.

2 My eyes took pleasure in the beauty that I saw at the museum. I was enamored with the details of every art work that my eyes had seen. My hands were tempted to touch the texture of the paintings and the curves of the sculptures. But I believe that my appreciation was not enough.

3 If only I know the language of art, I would have appreciated it more. Etching was a jargon for me. I needed to look the dictionary in order to find the correct spelling of “canvas.” Art was one of my subjects in high school and college but to my shame I found myself still ignorant in many things about it.

4 If only I recognize the intricateness of any visual arts, I would have cherished it more. The right combination of straight and crooked lines, the appropriate shades of various colors, the hidden messages of the paintings and the still pictures, sadly, I took them for granted.

5 If only I tried to feel the artist in his/her art, I would have not forgotten his/her name.

6 This little exposure to art at the museum planted the seed of inspiration to learn more about the art per se. The more I learn about it, the more I can appreciate the beauty that lies with it. Art is a wonderful gift from God. This is a tool that as He showcases the beauty of his creation, both the artist and his/her art work, we may learn the art of appreciating and gratefulness.

7 Thanks to the author of “Toe Tag.” Her message was so clear to me that as I admire the creation, my eyes should not miss gazing at the creator.

8 The art should reveals its artist. I believe that I am an art work, a masterpiece, of my Creator. What my life has become, should reflect the craftsmanship of my Creator. I am God’s “Toe Tag,” encrypted in me is the the name of Christ who died to save the world.

– Jun-G Bargayo –

1 Siyam na taon ako noon.

2 Beautiful Girl ni Jose Mari Chan ang una kong natutuhang tugtugin sa piano. Noong marinig ito ng aking ama, kitang-kita ko ang kanyang pagkatuwa. Dinala niya ako sa isang music school para mag-aral.

3 Simula noon, halos gabi-gabi kong napapanaginipan ang isang piano concert kasama sina Ryan Cayabyab at ang 14K. Maging sa araw, lagi akong tulala at ang concert na ito ang laging laman ng aking isip.

4 Noong unang araw ko sa music class, nagpakitang-gilas ako sa aking teacher. Tinugtog ko ang natatangi kong alam na piyesa. Sabi ng guro ko hindi na daw ako bagito. Tuwang-tuwa naman ako.

5 Laging puno ng sigla ang araw ko kapag araw ng music class. Mabilis akong natuto at matapos ang dalawang buwan, nagkaroon agad ako ng recital. Kasiyahan kong tugtugin ang aking piyesa na walang mali. Proud na proud si Papa.

6 Pagkaraan ng isang linggo, bumili si Papa ng bagong piano. Bininyagan ito ng mga patak ng aking luha habang sinusubukan ko itong tugtugan. Sa loob-loob ko, di-magtatagal, ako na ang aakumpanya kay Jolina Magdangal ng 14K. Niyakap ko si Papa at nagpasalamat. Ramdam ko ang pagmamahal niya sa akin at halos abot-langit ang aking galak.

7 Paggising sa umaga nakaugalian ko nang umupo sa piano upang punasin ang alikabok nito bago tipain. Pagkadating mula sa eskwela, ito rin ang aking naging kaulayaw, sa halip na makipaglaro ng sipa sa mga kaibigan ko. Mahal na mahal ko ang aking piano.

8 Pagkaraan ng ilang buwan, unti-unting nalugi ang negosyo ng aking mga magulang. Nalulong sa sugal si Mama at nabaon kami sa utang.

9 Unang nabenta ang farm. Sumunod ang bahay. Sumunod ang sala set, ang aparador, ang refrigerator, ang kama. Isang umaga, ginising ako ni Papa. Sabi niya, “Pwede ba nating hiramin ang iyong piano para mabayaran ang nalalabing utang natin?” Hindi ko mapigilan ang pagdaloy ng luha. Ang tanging nasabi ko, “Kayo po.” Parang dahan-dahang tinatapyas ang aking mga pangarap. Dahan-dahang nawawala ang pag-asang bumubuhay sa akin. Humahagulgol ako. Niyakap ako ni Papa.

10 Simula noon, hindi ako nakakain. Hindi ako napakali. Hindi rin ako pumasok sa school. Hindi nakatulog. Iyak nang iyak. Kukunin na ang aking piano.

11 Isang oras bago kunin ang aking piano, sinubukan kong tugtugin ang aking mga kinabisang piyesa. Tinugtog ko ang Beautiful Girl kasabay ng pagdaloy ng aking luha. ‘Yun na pala ang huli kong tugtog.

– Jun-G Bargayo, SJ –

1 Hulyo na pala.

2 Tatlong taon na ang nakalipas mula nang una akong pumunta upang manirahan ako sa Arvisu na isang Pre-novitiate House ng mga Heswita. Umuulan noon. Nasa taxi ako, tiniteks ko si Fr. Archie. Inilantad ko sa kanya ang aking naramramdaman. Kasing lakas ng tagaktak ng ulan ang tibok ng aking puso. Bumabaha ng pawis ang buo kong katawan. Tila yata nalulunod ako. Nahihirapan na akong huminga. Sana hindi ospital ang aking kahahantungan.

3 Simbilis ng ambulansya ang sagot ni Fr. Archie, “Holy anxiety. Magdasal.”

4 Nagdasal ako. Pumikit. Pumasok sa isip ko ang aking mission trip sa East Timor. Magbibigay ako ng talk noon tungkol sa pagsunod sa panawagan ng Diyos. Hindi pa man tinatawag ang pangalan ko upang magsalita, naliligo na ako sa pawis. Balisang-balisa ang aking damdamin. Malaking katanungan ang nasa isip ko, “Maiintindihan kaya nila ako?” Marahil tatango, tatawa, at tutugon sila ngunit hindi dahil sa talas ng aking pananalita kundi sa dating ng aking kilos. “Hindi ko yata kakayanin ito. Hindi si Jose Ramos-Horta ang kailangan dito kundi si Charlie Chaplin,” kutya ko sa sarili.

5 Kinalkal ko sa kaibuturan ng sarili ang lakas ng loob. “Para ito sa Kanya,” bulong ko. Kung mabagal ang nagtungo ko sa harap, mabilis naman ang pag-abot sa akin ng mikropono. Kaytagal bago ko nabitawan ang una kong mga salita, “Good evening.” Kailangan ko lang palang simulan. Himala! Nagwakas ang aking talk nang di ko namamalayan. Nagsimula akong takot, natapos naman ako na punung-puno ng lakas ng loob.

6 “Katipunan na po tayo sir.,” sabi ng taxi driver. Nataranta ako. Kay lapit na ng Arvisu. Masid ko ang pagtila ng ulan kasabay ang pagkalma ng aking dibdib. May takot pa rin ngunit batid kong may tapang na umuusbong sa aking puso.

7 Lumiko ang taxi sa B. Gonzales St. Huminto sa harap ng puting bahay. Iniabot ko ang aking pamasahe. Bumaba. Huminga ako ng malalim. Humugot ng lakas. Pinindot ang doorbell. Kaagad na may nagbukas, nakangiti. Si Bro. Raymund. Inabot ko ang aking kamay sa kanya at sinabi, “Good Evening!”

8 Inihatid ako ni Bro. Raymund sa aking silid. Nakaupo ako sa aking higaan nang aking marinig ang isang himig, “Ang sinumang sa Aki’y mananahan, nananahan din Ako sa kanya…” Hinaharana ako ng aking mga bagong kasambahay. Lubos ang aking kagalakan. Nang matapos ang harana, iniwan nila akong mag-isa. Iniayos ko ang aking mga damit sa aparador. Nilagyan ko ng bed sheet ang aking higaan. Naligo. Nagbihis. Nahiga. Naisip kong manalangin. Nagtungo ako sa chapel. Nagdasal, “Panginoon, narito ako. Alay ko ito Sa’yo.” Kasabay ng mga dasal na ito ang pagtulo ng aking mga luha; luhang nanggagaling sa bukal ng pagtitiwala.

9 Matapos ang aking pagdarasal, bumalik na ako sa aking silid. Kinuha ko ang aking celphone at nag-text, “Fr. Archie, maraming salamat po. Nandito na ako. Todo na ‘to!” Ang sagot ni Fr. Archie, “Enjoy!”

– Jun-G Bargayo, SJ –

1 Kilala ko ang sarili. Alam kong kulang na kulang ang aking kakayahang magsulat. Parang sasabog ang aking utak sa kakaisip kung ano ang isusulat. Tila mga dahong tuyo ang mga paksa na isinasaburayray ng pilyong hangin. Wala akong mahuli ni isa sa mga ito. Tila mga laog na pusa ang mga salita na kumakaripas kapag nilalapitan ng aking mapanugis na isipan. Wala akong mabuong pangungusap. Ngunit sa gabing ito, kailangan kong tapusin ang isang sanaysay. Isa itong parusa.

2 Kinuha ko ang aking kuwardernong nangangamoy pang National Bookstore. Inilatag ito sa mesa. Binuklat. Inabot ko ang lapis at inipit sa pagitan ng aking ilong at nakangusong labi. Ininut-inot ko ang aking sarili. Huminga ako nang malalim… isa… dalawa… talto… apat…. at paulit-ulit. Sampung minuto na ang lumipas; wala pa akong naisusulat.

3 Kay hirap magsulat.

4 Sinubukan kong isa-isahin sa aking isipan ang aking mga nakahiligan sa pag-asang makasagi ng paksang maging gatilyo sa aking pagkikipagdigma sa larangan ng pagsusulat. Ngunit bigo ako. Dahan-dahang nang inihahampas ng aking kamay ang lapis sa mesa. At tanging ang kumpa nito ang naririnig. Sinasakop ng tunog nito ang mumunting pitak ng aking utak. Mala-kwago na akong nakatitig sa unang pahina ng aking kwadernong wala pa ring nailalapat na kahit man lamang isang malabuhanging tuldok. Dalawampung minuto na ang lumipas; wala pa akong naisusulat.

5 Kay hirap magsulat.

6 Tatlumpong minuto na ang nakalipas. Wala ni isang karanasan ang humulagpos sa kaban ng aking alaala. Tulog na tulog ang aking isipan. Dumaan man ang panaginip, wala itong kamalay-malay sapagkat malalim ang pagkahimbing nito. Lumulutang ang diwa ko sa karagatan ng kadiliman. Hindi puwede ito, sabi ko sa sarili. Tumayo ako at iniunat ang aking katawan. Tinungo ko ang lababo at naghilamos. Tiningnan ang mukha sa salamin. Nakita ko na nagising ang aking kamalayan. Dali-dali akong bumalik sa upuan, dala-dala ang naiibang sigla sa utak. Ramdam ko sa aking kaloob-looban ang mauyad na pag-usbong ng binhing nagmumula sa puno ng makata.

7 Di-nagtagal, sinubok kong ipanulat ang aking lapis. Aba! Napawi ang aking pagkainis sapagkat sa wakas mayroon na akong naisusulat. Tila mga paruparong sumasalipadpad ang mga salita mula sa kalatagan ng aking kuwaderno. Isa… dalawa… tatlo… apat… at maraming pangungusap na ang aking naisusulat.

8 Wala ngang limang minuto, nabuo ko ang isang sanaysay, “Kay hirap magsulat.”

– Jun-G Bargayo, SJ –

Di ko man lubos maintindihan
Galak na aking nararamdaman;
Ika’y laging hanap ng isipan,
Puso ko’y Sa’yo lamang tatahan.

Sa piling Mo, buhay ay kay saya,
Di alintana ang hapis, dusa;
Wala na akong nanaisin pa,
Yakap Mo ay sadyang sasapat na.

Ako man ay may pangamba’t takot,
Mga pangako Mo’y aking suot;
Wika Mo ay “Kamay Ko’y aabot
T’wing unos sayo’y nakapalibot.”

Sarili ma’y di karapat-dapat
Sa puso Mo’y aking iaangat;
Pag-ibig Mo’y susundan ng tapat,
Bagong buhay, sa ‘kin ay sisikat.

Habambuhay akong nanunumpa:
Kalinisan sa ‘king kaluluwa,
Pagtalima at pagdaralita;
Buhay ko’y Ikaw, Ikaw lang Sinta.

– Jun-G Bargayo –

If you want to be a somebody of your time and place, stop and pay attention. Activate your senses. See the beauty of ugliness. Smell the fragrance of reek. Touch the smoothness of roughness. Taste the sweetness of bitterness. Hear the music of noise. Enjoy the paradox of life. Make the difference.

– Jun-G Bargayo –